Alles wat je hebt gehoord over kuisheidsgordels is een leugen
Je kunt het je voorstellen; je hebt het in veel films gezien en verwijzingen ernaar gehoord in talloze culturele vormen. Er is zelfs een band uit Seattle genaamd Chastity Belt. In zijn boek Everything You Always Wanted to Know About Sex (But Were Afraid to Ask) uit 1969 beschrijft David R. Reuben het als een “gepantserde bikini” met een “scherm aan de voorkant om te kunnen plassen en een centimeter ijzer tussen de vagina en verleiding.”
“Het hele bedrijf was vastgemaakt met een groot hangslot”, schrijft hij. Met dit apparaat konden middeleeuwse mannen die naar middeleeuwse oorlogen gingen, er zeker van zijn dat hun middeleeuwse vrouwen met niemand anders seks zouden hebben terwijl ze ver, ver weg waren, jarenlang achter elkaar. Ja, het klinkt tegelijkertijd belachelijk, barbaars en extreem onhygiënisch, maar … middeleeuwse mannen, weet je wel? Het was een andere tijd.
Dit is tenminste het verhaal dat al honderden jaren wordt verteld. Het is eenvoudig, schokkend en, op een bepaald niveau, leuk, omdat het mensen uit het verleden afschildert als buitengewoon achterlijk en ons, bij uitbreiding, als verlicht en gewoon beter. Het is ook, meestal waarschijnlijk, erg verkeerd.
“Als mediëvist dacht ik op een dag: ik kan hier niet meer tegen”, zegt Albrecht Classen, professor aan de afdeling German Studies van de Universiteit van Arizona. Dus ging hij op pad om de ware geschiedenis van kuisheidsgordels te onthullen. “Het is een onderzoeksonderwerp dat zo beknopt is dat ik alles zou kunnen behandelen wat er ooit over is geschreven,” zegt hij, “en in één klap deze mythe vernietigen.”
Hier is de waarheid: kuisheidsgordels, gemaakt van metaal en gebruikt om vrouwelijke trouw te verzekeren, hebben nooit echt bestaan.
Als je kijkt naar het bewijs voor middeleeuwse kuisheidsgordels, zoals Classen deed in zijn boek The Medieval Chastity Belt: A Myth-Making Process , wordt het vrij snel duidelijk dat er niet veel van is. Ten eerste zijn er eigenlijk niet zo veel foto’s of verslagen van het gebruik van kuisheidsgordels, en nog minder fysieke exemplaren. En de weinige werken van een boeklengte over het onderwerp zijn sterk van elkaar afhankelijk, en ze citeren allemaal dezelfde paar voorbeelden.
“Je hebt een heleboel literaire representaties, maar heel weinig historische verwijzingen naar een man die probeert zijn vrouw een kuisheidsgordel om te doen”, zegt Classen. En elke literaire verwijzing naar een kuisheidsgordel is waarschijnlijk allegorisch of satirisch.
Verwijzingen naar kuisheidsgordels in Europese teksten gaan eeuwen terug, tot ver in het eerste millennium na Christus. Maar tot de jaren 1100 zijn die verwijzingen allemaal ingebed in de theologie , als metaforen voor het idee van trouw en zuiverheid. Bijvoorbeeld: Een Latijnse bron vermaant de “eerlijke maagd” om “de helm van het heil op je buik te houden, het woord van de waarheid in de mond … ware liefde voor God en je naaste in de borst, de gordel van kuisheid in het lichaam … .” Mogelijk gingen maagden die dit advies opvolgden rond met metalen helmen en hielden ze een fysieke manifestatie van het woord ‘waarheid’ op hun wangen, als een prop tabak, naast het vastbinden van metalen ondergoed. Of misschien was niets van dit alles letterlijk bedoeld.
De vroegste nog bestaande tekening van een kuisheidsgordel verscheen in 1405, in een werk over militaire techniek genaamd Bellifortis , tussen gedetailleerde ontwerpen voor katapulten, bepantsering, martelwerktuigen en andere oorlogsinstrumenten. Hier is hoe de riem werd afgebeeld:
Maar niet alles in het boek was serieus. Inbegrepen in de codex zijn wat Classen “zeer fantasievolle objecten” noemt om mensen onzichtbaar te maken. De auteur, Konrad Kyeser, maakt ook een paar scheetgrappen. Hoewel de kuisheidsgordel vrij gedetailleerd is afgebeeld, heeft niemand ooit een fysiek exemplaar uit deze periode gevonden. Hoogstwaarschijnlijk is ook dit beeld een grap.
Vanaf de 16e eeuw kwam de kuisheidsgordel steeds vaker voor in illustraties, gravures en houtsneden. Typisch, een scène zag er ongeveer zo uit. Een echtgenoot, vaak een oudere echtgenoot, ging op reis. Zijn vrouw werd afgebeeld, vaak gedeeltelijk naakt, gekleed in metalen ondergoed. Maar ergens op de foto wachtte haar minnaar al tot de echtgenoot zou vertrekken – met een kopie van de sleutel van de riem in de hand.
Wat verklaart de hardnekkigheid van dit verhaal? “Mannelijke angst”, aldus Classen. “Er is altijd wel een minnaar op de achtergrond die de duplicaatsleutel al heeft, zegt hij. Met andere woorden, zelfs in de 16e eeuw nam niemand het idee van opgesloten metalen ondergoed serieus als een effectief middel tegen seks. Toen kuisheidsgordels werden afgebeeld, was het in het Renaissance-equivalent van Robin Hood: Men in Tights – en het publiek voor die kunstwerken vond het idee van een metalen kuisheidsgordel waarschijnlijk net zo giechelwaardig als tieners uit de late 20e eeuw.
Er zijn fysieke voorbeelden van kuisheidsgordels die in musea zijn tentoongesteld. Maar de meeste geleerden denken nu dat deze metalen voorwerpen veel, veel recenter dan de middeleeuwen zijn gemaakt en fantasievoorwerpen zijn die verwijzen naar een verleden dat nooit echt heeft bestaan. Of, zoals het British Museum het uitdrukt : “Het is waarschijnlijk dat de grote meerderheid van de nu bestaande voorbeelden in de achttiende en negentiende eeuw werden gemaakt als curiosa voor de wellustigen, of als grappen voor de smakeloze.” (Dit waren tenslotte de Victorianen – geobsedeerd door seks en vaak heel verkeerd over.)
Een van de voorbeelden in het boek van Classen, bijvoorbeeld, heeft een klein hart dat uit de metalen voorkant is geponst, en een gat dat blijkbaar bedoeld is om ontlasting mogelijk te maken, heeft de vorm van een bloem. Het is te schattig om waar te zijn.
Waarom heeft de mythe van de kuisheidsgordel standgehouden? Het is moeilijk om een idee te weerleggen als het eenmaal stevig in de hoofden van mensen is verankerd. Als gevolg hiervan heeft dezelfde schaarse informatie generaties er herhaaldelijk van overtuigd dat middeleeuwse mannen de onderste regionen van hun vrouwen opsloten. Zelfs de praktische moeilijkheden van zo’n apparaat – zoals een historicus schreef: “Hoe kon zo’n mechanisme zijn ontworpen om de normale activiteiten van urineren, evacuatie, menstruatie en hygiëne mogelijk te maken, en toch zowel anale als vaginale penetratie te voorkomen?” mensen ervan weerhouden in kuisheidsgordels te geloven.
“Mensen vinden het heerlijk om in seks te duiken. Ze kunnen zeggen dat ze alleen een historisch belang hebben, maar in werkelijkheid hebben ze een wellustige interesse”, zegt Classen. “Het is een fantasie.”
Voor mannen is de kuisheidsgordel een fantasie over vrouwelijke seksuele verlangens – vrouwen zijn zo geil dat ze alleen door ze op te sluiten ze onder controle kunnen houden. Voor vrouwen is het een fantasie over mannelijke wreedheid en controle. Maar voor veel mensen is het gewoon een fantasie over seks. Zelfs als kuisheidsgordels die werden gebruikt om middeleeuwse trouw af te dwingen niet echt waren, moderne kuisheidsgordels, verkocht als fetisj-objecten, zijn dat zeker, zeker.
Bron: vertaling Atlasobscura
