Nymphomaniac – film

Beroepsprovocateur Lars von Trier heeft weer een spraakmakende film gemaakt die, na de stormachtige promotie van de afgelopen maanden, enigszins teleurstelt. Het vier uur durende Nymphomaniac wordt in twee delen in de bioscoop uitgebracht, terwijl het één geheel betreft. En dan zit er ook nog een ruim vijf uur durende meer expliciete versie aan te komen die in elk geval dit voorjaar in Cannes in première zal gaan.

Allemaal een tikje verwarrend, terwijl het een vrij simpele film betreft. Joe (Charlotte Gainsbourg) wordt door Seligman (Stellan Skarsgård) in een een steegje in de buurt van zijn huis aangetroffen. Joe is in elkaar geslagen en begint haar levensverhaal – een bewogen seksleven als nymfomane – te vertellen aan Seligman. De jonge Joe wordt overigens gespeeld door Stacy Martin, de wat oudere Gainsbourg lijkt overigens niet op haar.

Deel 1 van Nymphomaniac oogt speelser en amusanter vanwege de filosofische uitweidingen. Seligman is een belezen persoon die de diepere betekenissen van het leven van Joe weet te duiden. Deel 2 is duisterder, met meer bruut geweld en seks gelardeerd. Het meest amusante deel uit de hele film is wanneer de jonge Joe in een trein zo’n beetje alle jonge mannen tot seks probeert aan te sporen.

Hoogtepunt van het tweede deel is wanneer de voor seks inmiddels gevoelloos geworden Joe voor een soort therapie bij een sm-meester aanbelandt. Deze bezoekjes in een klinische omgeving zijn typisch Von Trier, bruut en kil, en op de een of andere manier ook nog amusant. Von Trier houdt ervan om zijn vrouwelijke personages te kwellen. Met de Franse actrice Charlotte Gainsbourg heeft hij ereen gevonden die altijd wel tot het uiterste gaat. Er is geen actrice die de pijn zo ingehouden en aangrijpend weet te spelen.

Een fraai contrast daarmee is de charismatische Stellan Skarsgård als de vaderlijke oudere man die een gewillig oor heeft voor het bewogen leven van Joe. Zijn filosofische bespiegelingen waarmee hij Joe wil geruststellen, zijn tamelijk plezant. En dan wordt er heel wat bij gehaald: religie, Bach, Beethoven, hogere wiskunde en mythologie passeren de revue.

In 2011 beloofde Von Trier op het filmfestival van Cannes dat hij een film zou gaan maken vol seks, zelfs het woord porno viel daarbij. Nymphomaniac kan onmogelijk een prikkelende seksfilm genoemd worden, de scènes zijn bruut en kort van aard, eigenlijk zonder plezier en tederheid op het filmdoek gebracht. Niet zo gek dat Joe gevoelloos geworden is.

Voor wie het provocerend vindt, zijn er genoeg mannelijke geslachtsdelen te bewonderen. Alle opwinding vooraf over de seks in de film blijkt achteraf gezien nogal te zijn opgeklopt. De opmerkelijke promotie ervan, met briefkaarten waarop de acteurs in orgasme-pose getoond worden, wekte te hoge verwachtingen. Joe’s zoektocht naar extremen is niet vergelijkbaar met wat Marquis de Sade in zijn boeken beschrijft. In die zin is de film nogal tam uitgevallen.

Von Trier maakt nooit saaie films. Nymphomaniac is best te pruimen als redelijk interessante studie over afwijkend seksueel gedrag. Er zit gelukkig veel zwarte humor in de film als tegenwicht voor alle narigheid, met vrijheid, onderdrukking en schijnheiligheid als voornaamste stuwende elementen. Dat de vrouw gestraft moet worden voor haar nymfomane en grensoverschrijdende gedrag is typisch Von Trier, maar niet nieuw voor hem. De briljante zelfpromotie van Nymphomaniac zal nog jaren bestudeerd worden, Von Trier is de onbetwistbare meester ervan.

Bron: ravage-webzine